در رسانه ها:

به گزارش فارس، مجله "فارين پالسي " به قلم "سيمون هندرسون " در تحليلي مي‌نويسد: عربستان سعودي كه مركز معنوي جهان اسلام، اولين صادركننده نفت جهان و رهبر جهان عرب محسوب مي‌شود هميشه مركز توجهات بوده است. اما امسال نام اين كشور در حالي به خاطر سپرده مي‌شود كه جهان در جاي ديگري به دنبال رهبري مي‌گردد.

* همه ديكتاتورها به عربستان پناه بردند

شايد اوضاع براي عربستان از اين وخيم تر نشود. "زين العابدين بن علي "، رئيس جمهور تونس در ماه ژانويه از اوضاع ناآرام كشور خود فرار كرد و به شهر بندري جده در عربستان سعودي پناه آورد. اكنون دولت جديد تونس خواستار بازگشت وي براي محاكمه است. در ماه فوريه نيز حسني مبارك، رئيس جمهور مصر كه يكي از متحدان درازمدت عربستان محسوب مي‌شد، مجبور به ترك قدرت شد. واشنگتن با گذشت زمان از حمايت از مبارك دست كشيد و اعلام كرد كه زمان رفتن فرا رسيده است. پس از آن در ماه مارس كه بحرين در حال دستيابي به حكومتي بر اساس اراده مردم بود، نيروهاي ضدشورش سعودي به همراه تانك‌هاي خود وارد اين جزيره شدند.

* شيوخ عرب با نااميدي شاهد عقب نشيني واشنگتن از حمايت از مبارك بودند

شاهزادگان و شيخ‌هاي سعودي و ديگر پايتخت‌هاي عربي خواستار درك اين مطلب بودند كه آمريكا تا چه حد از آن‌ها حمايت خواهد كرد. ماه گذشته هنگامي كه باراك اوباما، رئيس جمهور آمريكا در سخنراني 19 ماه مه خود درباره سياست خارجي واشنگتن درباره خاورميانه از بحرين به خاطر بدرفتاري با تظاهركنندگان انتقاد كرد، آن‌ها پاسخ خود را دريافت كردند. واشنگتن براي تاكيد بر اين نكته، ديدار شاهزاده سلمان بن حمد الخليفه، وليعهد بحرين با اوباما را بسيار مختصر برگزار كرد و هيلاري كلينتون، وزير خارجه آمريكا پس از ديدار با وي در كنفرانس خبري مشترك شركت نكرد.

* تسلط عربستان بر بازار جهاني نفت با تهديد مواجه شده است

حتي تسلط عربستان بر بازارهاي جهاني نفت كه منجر به رهبري اين كشور بر اوپك شده بود در معرض تهديد قرار دارد. نشست هفته گذشته وزراي نفت اوپك در وين با اختلافات زيادي پايان يافت و علي النعيمي، نماينده عربستان در اين نشست از آن به عنوان "يكي از بدترين نشست‌هايي كه تاكنون داشته‌ايم "، ياد كرد. نعيمي در نقشه‌اي ديرهنگام خواستار افزايش سقف توليد نفت اوپك به منظور كاهش قيمت بالاي نفت بود كه بهبود اوضاع اقتصادي جهان را تهديد مي‌كند. اما ايران بلوكي از اعضاي اوپك را رهبري مي‌كرد كه مخالف اين مسئله بودند و درآمدهاي بيشتر را ترجيح مي‌دادند. البته پيش بيني مي‌شود كه پاسخ عربستان به اين مسئله، افزايش يكجانبه توليد نفت باشد.اين مسئله ممكن است به كاهش قيمت بنزين در آمريكا كمك كند اما در عين حال بدان معناست كه عربستان سعودي به جاي نشان دادن رهبري خود بر انرژي جهان در حال تك روي است.

* بيماري پادشاه و شاهزادگان سعودي اوضاع را براي اين كشور وخيم‌تر كرده است

در عين حال، قصرهاي عربستان با وجود عبدالله پادشاه 88 ساله وديگر شاهزادگان ارشد كه بر روي ويلچر نشسته‌اند و يا با عصاهايشان به اين سو و آن سو مي‌روند، مي‌تواند با خانه‌هاي لوكس قديمي اشتباه گرفته شوند. وليعهد عربستان كه 87 سال دارد، تنها سايه‌اي خندان از خود قديمش است و ممكن است براي درمان بيشتر بيماري سرطانش به شهر نيويورك بازگردد. شاهزاده نايف 78 ساله و فرد سوم در پادشاهي عربستان تنها يك ماه است كه از سوييس بازگشته كه گفته مي‌شود براي انجام برخي معالجات به آن كشور سفر كرده است. شاهزاده بندر بن سلطان نيز كه اخيرا تلاش داشت عاملاني را از پاكستان، مالزي و اندونزي براي دفاع از پادشاهي عربستان و ديگر اعضاي آسيب پذير شوراي همكاري خليج فارس بسيج كند، همچنان در پشت صحنه حضور دارد.

* طرح عربستان براي گسترش شوراي همكاري خليج فارس ناكام مانده است

طرح عربستان براي گسترش شوراي همكاري خليج فارس كه متشكل از چندين شيخ نشين شامل كويت، بحرين، قطر، امارات متحده عربي و عمان مي‌شود نيز به شكست انجاميده است. ماه گذشته گزارش شده بود كه پادشاهي اردن و مراكش كه با روند دموكراسي سازي بهار عربي مواجه شده‌اند، خواستار پيوستن به شوراي همكاري خليج فارس هستند. ظاهرا عبدالله، پادشاه عربستان نامه‌اي را از عبدالله دوم، پادشاه اردن دريافت كرد كه در آن به تمايل اردن به پيوستن به اين بلوك اشاره شده بود. همچنين به گفته يكي از وزراي عضو شوراي همكاري خليج فارس، وزير خارجه مراكش در گفت وگوي تلفني با همتاي اماراتي خود خواستار عضويت كشورش در شوراي همكاري شده بود. اگر طرح عربستان براي گسترش شوراي همكاري خليج فارس به منظور تقويت پادشاهي‌ها و تاكيد بر رهبرش بر جهان عرب انجام مي‌شود، قطعا اكنون كارايي ندارد. كاروان همراه پادشاه اردن هفته جاري در حال رد شدن از يكي از شهرهاي جنوبي اين كشور با سنگ و بطري‌هاي مخالفانش مورد حمله قرار گرفت. مهم‌تر از همه اينكه، پادشاهي عربستان نمي‌تواند درباره اين مسئله تصميم گيري كند كه آيا پايان حكومت بشار اسد، رئيس جمهور سوريه كه از طريق سببي با يگديگر نسبت‌هايي دارند منجر به شكستي راهبردي براي ايران محسوب مي‌شود يا اينكه مرحله بعدي از يك دومينو است كه در نهايت منجر به سقوط پادشاهي عربستان خواهد شد.

* حضور ديكتاتورهاي منطقه در رياض، مشكلات عربستان را دو چندان كرده است

همچنين اوضاع براي عربستان سعودي با رسيدن مهمانان ناخوانده‌اي مانند علي عبدالله صالح، رئيس جمهور يمن بدتر شده است. پس از ماه‌ها تلاش براي حفظ قدرت در صنعا، يك انفجار مرموز در مسجد كاخ رياست جمهوري صالح منجر به انتقال صالح كه شديدا مجروح شده بود و نيمي از كابينه‌اش به بيمارستان‌هاي رياض شد. سعودي ها تمايل دارند در صنعا نيز دخالت كنند اما دوست ندارند مشكلات صنعا به رياض منتقل شود. در عين حال اوضاع آشفته در يمن منجر به افزايش تحركات القاعده در عربستان مي‌شود و اين مسئله منجر به بي ثباتي در اين كشور خواهد شد.

*رياض نگران برتري منطقه‌اي و مذهبي رقيب ديرينه‌اش، تهران است

در عين حال در آن سوي آب‌هاي خليج فارس، ايران به عنوان يك رقيب راهبردي عربستان از نظر منطقه‌اي و مذهبي به طور تهديدآميزي مي‌درخشد. رهبري عربستان سعودي هيچ دليلي براي بازنگري در سوءظن‌هاي خود به تهران به عنوان قدرتي در پس ناآرامي‌هاي منطقه و مشكوك در برنامه هسته ايش نمي‌بيند. رهبري ايران بر جهان شيعه مسئله اصلي در برابر نقش عربستان در جامعه اهل سنت است. رياض در بازي به قدمت قرن‌ها، نگران آن است كه تهران توپ را در اختيار گرفته و بازي را به زمين حريف بكشاند.

* عربستان تلاش دارد با كمك مسئله اسرائيل و فلسطينيان يكي از اهرم‌هاي باقيمانده قدرت خود را احيا كند

شاهزاده "تركي الفيصل " كه در رسانه‌هاي آمريكايي به عنوان رئيس سابق اطلاعاتي و سفير سابق عربستان در واشنگتن شناخته مي‌شود اما از اين پست خود كنار گذاشته شد، اخيرا به اين مسئله اشاره كرد. وي در مقاله‌اي در تاريخ 12 ژوئن در مقاله‌اي در واشنگتن پست به طرفداري از فلسطينيان نوشت: "سياست‌هاي داخلي آمريكا و محاصره اسرائيل نمي‌تواند منجر به دستيابي فلسطينيان به حقشان براي زندگي در سرزمين‌هاي اشغالي شود. " وي اعلام كرد كه عربستان سعودي از "قدرت ديپلماتيك قابل توجه " خود براي حمايت از تلاش فلسطينيان براي به رسميت شناخته شدن در نشست ماه سپتامبر شوراي امنيت استفاده خواهد كرد.

در حالي كه جهان سياسي عربستان سعودي در حال فرو ريختن بر سر اين پادشاهي است، توجه تركي بر مسئله فلسطينيان احتمالا تلاشي براي كسب يكي از اهرم‌هاي باقيمانده قدرت در دست عربستان است. اما تركي كه بر اساس مقاله 15 ژوئن واشنگتن پست "ديگر جذابيت‌هاي زيادي ندارد " در واقع به دنباله روي از پدرش فيصل پرداخته كه در جهان عرب به رغم پسرش از اعتبار برخوردار است. فيصل، پادشاه فقيد در سال 1974 اعلام كرد: "بزرگ‌ترين آرزوي من پيش از مرگ به جاي آوردن نماز در بيت المقدس است. " (اگرچه وي هرگز به خود زحمت نداد كه در سال‌هاي پيش از 1967 كه بيت المقدس تحت كنترل اردن بود در اين مكان نماز بخواند).

تركي در مقاله خود به ابتكار صلح عربي 2002 اشاره كرد كه در ازي عقب نشيني از سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين از جمله شرق بيت المقدس و سوريه به اسرائيل صلح پيشنهاد مي‌داد و درباره مسئله آوارگان نيز پيشنهاداتي داشت. اين طرح كه بيشتر به عنوان نقشه‌اي براي انحراف افكار عمومي جهان از دست داشتن عربستان در حملات 11 سپتامبر محسوب مي‌شد، با بي توجهي سعودي ها براي پيگيري ديپلماتيك آن روبرو گرديد. اما اين طرح خصوصا با توجه به وخامت اوضاع عربستان در ماه‌هاي اخير مي‌تواند به عنوان نقطه اوج سياست خارجي عربستان محسوب شود.

ديپلمات‌ها اغلب به دنبال يافتن نبض كشورهايي هستند كه از آن‌ها ديدن مي‌كنند اما هنگامي كه به حكومت سالخوردگان در رياض مي‌رسيم، در نهايت مي‌توان در انتظار واقعه ترسناك ديگري بود كه در پس واقعيت قرار دارد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا